පුරාණ මැටි බඳුන් නිර්මාණයේ හැඩය සහ භාවිතය අතර සම්බන්ධය පිළිබඳ අධ්‍යයනයක්
Abstract
නියොලිතික යුගයේ දී මිනිසා ලැබූ විශිෂ්ට ජයග‍්‍රහනයන් අතර මැටි බඳුන් නිර්මාණයට යොමුවීම සුවිශේෂ වේ. පුරාණ සභ්‍යත්වයන්හි සමාජ, සංස්කෘතික පරිසරය අධ්‍යයනයට ද මැටි බඳුන් බෙහෙවින් උපකාරී වේ. ලංකාවේ පුරාණ ආරාමික සංකීර්ණ, රාජකීය පරිශ‍්‍රය, වරාය, මෙගලිතික සුසාන ආදී ස්ථානවල සිදුකරන ලද පුරාවිද්‍යා කැණීම්වලින් මැටි බඳුන් සාධක විශාල වශයෙන් හමුව ඇත. එම මැටි බඳුන් සාධක විද්‍යාත්මකව විශ්ලේෂණය කිරීමේ දී විවිධ හැඩයන් හඳුනාගත හැකිය. විවිධ හැඩයෙන් යුත් මැටි බඳුන් පුරාණයේ දී එලෙස නිර්මාණය වීම සඳහා උපයෝගීතා සංකල්පය කෙතරම් දුරට බලපෑවේ ද යන්න අධ්‍යයනය මෙම පර්යේෂණ පත‍්‍රිකාවේ අරමුණ වේ. ක්ෂේත‍්‍ර අධ්‍යයනය ප‍්‍රධාන පර්යේෂණ ක‍්‍රමවේදය වූ අතර එහිදී කෞතුගාකාරවල (කොළඹ ජාතික කෞතුකාගාරය, අභයගිරිය කෞතුකාගාරය, ජේතවන කෞතුකාගාරයන්හි* ප‍්‍රදර්ශනයට තබා ඇති හා ගබඩාවල තැන්පත් කොට ඇති මැටි බඳුන් ප‍්‍රධාන වශයෙන් අධ්‍යයනයට යොදා ගනු ලැබීය. තවද මෙම ක්ෂේත‍්‍රය පිළිබඳ අධ්‍යයනය කළ ප‍්‍රාමාණික උගතුන් සම`ග පැවැත් වූ සම්මුඛ සාකච්ඡුා තුළින් ද දත්ත ඒකරාශී කරන ලදී. මැටි බඳුනක හැඩය අධ්‍යයනයේ දී මූලික අංග තුනක් හඳුනාගත හැකිය. එනම් විවරය, ශරීරය හා පත්ලයි. මීට අමතරව අ`ඩු, කෙමි, අඩි, ගෙල ආදී ලෙස ද්විතීයික අංග ද හැඩය හා සම්බන්ධව පවතී. මීට අමතරව මැටි බඳුන්වල හැඩය අධ්‍යයනයේ දී ජ්‍යාමිතික හැඩ පූර්ණ වශයෙන් හෝ අර්ධ වශයෙන් හෝ සු`ඵ වශයෙන් හෝ ඇතැම්විට ජ්‍යාමිතික හැඩ කිහිපයක් සංයුක්තව හෝ නිර්මාණය වී ඇති බව ද නිරීක්ෂණය වේ. පුරාණ සමාජයේ දී මැටි බඳුන් විවිධ කාර්යයන් සඳහා භාවිත කොට ඇත. ආහාර පිසීම, පරිභෝජනය, ගබඩාකරණය, ප‍්‍රවාහනය, ආගමික හා අභිචාරමය ආදි අවශ්‍යතා ඒ අතර ප‍්‍රධාන වේ. මෙහිදී එකී අවශ්‍යතා සහ බඳුනේ හැඩය අතර සමීප සම්බන්ධතාවක් හඳුනාගත හැකිය. නිදර්ශන වශයෙන් ආහාර සැකසීම ගතහොත් මෙහිදී ඉවීම, තැම්බීම, බැදීම යන අවශ්‍යතාවන් සපුරා ගැනීම අරමුණ වී ඇත. එහිදී ආහාර පිසීමේ කාර්යය ඉක්මන් කර ගැනීමටත්, ඒකාකාරි පිසගැනීමක් සඳහාත් තාපය හොඳින් අවශෝෂණය වන පරිදි පත්ල පැතලි ස්වභාවයෙන් නිමවා තිබේ. ආහාර පිසින මුට්ටිවල උණුසුම රදවාගත හැකි අයුරින් මුට්ටි ශරීරයට සාපේක්ෂව විවරය කුඩාවට නිර්මාණය දැකිය හැකිය. ගබඩාකිරීමේ දී ද්‍රව්‍යයේ ස්වභාවය (උණුසුම්, සිසිල්, ද්‍රව, ඝන, තෙත්, වියලි* ද සහ ඇතුළට හා පිටතට හුවමාරු වන වාර ගණන ද ගබඩාකර හෝ ඇසුරුම් කර තබන කාල පරාසය ද සැලකිල්ලට ලක් කොට ඇත. උණු ජලය පරිහරණය කිරීම සඳහා නිමවන ලද බඳුන්වල අ`ඩු නිර්මාණය කිරීම සහ අඩි නිර්මාණය ද නිදර්ශන වශයෙන් පෙන්වා දිය හැකිය. තවද දියරමය පාන, ඹෟෂධ, බීර ගබඩාකර තබන බරණි වැනි බ¥න් දිගු ගෙලකින් හා කුඩා ප‍්‍රවේශයකින් යුතුව නිර්මාණය කර ඇත. ඉන් අපේක්ෂා කළේ ප‍්‍රවහනයේ දී සහ භාවිතයේ දී අපතේ යාම වළක්වා ගැනීමය. මෙකී ප‍්‍රස්තුතය තහවුරු කරන තවත් නිදර්ශනයක් වශයෙන් අවුරකපෝරාව ගත හැකිය. එහි පතුල කේතුකාකාරව නිර්මාණය කොට ඇත්තේ නෞකා ම`ගින් ප‍්‍රවහනය කරන විට ආධාරකයක් මත සිටුවා ගෙනයාමට හැකිවන ලෙසත්, ගොඩබිමකට ලඟා වූ විට මුහුදු වෙරළෙහි ගිල්වා තබා වෙළෙඳාම් කිරීමට පහසුවන ලෙසය. පූර්වෝක්ත සාධක අනුව පර්යේෂණයේ දී අධ්‍යයනය කරන ලද පාත්තර, බරණි, කළ, කොතල, කෝප්ප, ගුරුලේත්තු, අතල ආදී පුරාණ මැටි බඳුනවල් හැඩය සකස්කර ගැනීමේ දී ඒවායේ උපයෝගිතාව සමඟ අන්‍යෝන්‍ය සබඳතාවක් ඇති බව පෙන්වා දිය හැකිය.
ප‍්‍රමුඛ පද: මැටි බඳුන්, හැඩය, භාවිතය, පැරණි සමාජය
